Email của Ngoc Ha (DoiLasan6070) tựa đề Luận về Rau Muống, mượn bài
của BS Nguyễn Xuân Quang để tặng Fr.Vital và ông cụ thân sinh để nhớ
những năm tháng trồng rau muống ở Hàng Xanh SG (75-82).
"Cua Phụng Pháp, Rau Muống Hàng Xanh"
Xin phép tác giả (Bác Sĩ Nguyễn Xuân Quang -
bacsinguyenxuanquang.wordpress.com), chúng tôi đăng lại bài "Rau Muống: Anh đi anh nhớ quê nhà, nhớ ao rau muống, nhớ cà dầm tương" để đồng cảm với Ngoc Ha (Fr. Bắc Bosco) và Fr.Vital ...nhớ những năm tháng trồng rau muống ở Hàng Xanh SG (75-82).
"Cua Phụng Pháp, Rau Muống Hàng Xanh"
https://bacsinguyenxuanquang.wordpress.com/2014/02/21/rau-muong-anh-di-anh-nho-qu-nh-nho-ao-rau-muong-nho-c-dam-tuong/
Rau muống là một thứ rau quốc hồn quốc túy của đại tộc
Bách Việt. Rau muống là hồn quê, hồn nước của dân Việt. Rau muống là cây
rau biểu tượng cho dân tộc Việt, nói theo chữ Hán thì rau muống là
“quốc thái” của chúng ta (quốc thái cũng có một nghĩa theo
quốc thái dân an). Dù có đi đâu chăng nữa, dù có đi khắp năm châu bốn biển, người Việt cũng vẫn nhớ vẫn thèm rau muống:
Anh đi anh nhớ quê nhà,
Nhớ ao rau muống, nhớ cà dầm tương.
Rau
muống mọc ở vùng sông nước nên là thứ rau căn bản của đại tộc Việt, của
Bách Việt sống ở vùng sông nước, là rau của Lạc Việt, của Việt Ruộng
Nước, của Việt dòng Mặt trời nước Lạc Long Quân. Lê Quí Đôn trong Vân
Đài loại ngữ có cho biết:
“Sách Thảo mộc trạng nói: Úng thái (rau
muống) tính lạnh vị ngọt, người Nam lấy cỏ, rau làm bè thưa để lỗ nhỏ,
thả trên mặt nước rồi trồng úng thái lên trên bè, bè nổi lênh đênh như
bèo… Ấy là một thứ rau lạ của phương Nam”.
Sách Quảng Đông tân ngữ chép:
“Ở Quảng châu, cứ 10 khu hồ thì ba khu thả cá, 3 khu thả sen,
súng, ấu; 4 khu làm ruộng trồng úng thái làm bè thả xuống nước. Bè theo
nước mà lên xuống, gọi là phù điền (ruộng nổi). Rau đó tục gọi là rau
muống (mộng thái). Rau muống giải các thứ độc, nên cả nước, nhà nào cũng
trồng để ăn” (1).
TẠI SAO GỌI LÀ RAU MUỐNG?
Khuất Nguyên (340- 277 Trước Công nguyên), một đại công thần nước Sở
gọi rau muống là “Túc Mãng”. Sở là một nước thuộc đại tộc Việt. Lúc
Khuất Nguyên bị biếm chức vì bọn nịnh thần, ông bỏ nước Sở về ở vùng
Động Đình Hồ, cái nôi của Đại Tộc Việt. Ông thu thập tất cả các bài
phong dao, kể cả các bài dân ca, hát ru, hát chầu văn, hát hò, hát chèo
đò… ở vùng Động Đình hồ rồi san định lại thành Sở Từ Ca và Trường Ca Ly
tao. Rau muống “túc mãng” đã được Khuất Nguyên nhắc tới trong trường ca
Ly Tao:
Cốt dư nhược tương bất cập hề,
Khủng niên tuế chi bất ngô dữ.
Chiêu khiến phê chi mộc lan hề,
Tịch Lãm châu chi Túc mãng.
và sau đây là bài dịch của Vũ Khánh:
Ta như kẻ trên đường hoảng hốt,
Sợ tháng năm hun hút mau trôi.
Mộc Lan sớm cắt trên đồi,
Chiều tà Túc mãng hái nơi cạnh dòng.
Trong chuyến đi thăm Động Đình Hồ, bữa ăn trưa ở Nhạc Dương, chúng
tôi cũng được ăn thứ rau muống mọc ở hồ Động Đình, một thứ rau muống có
từ huyển sử Việt (xem Hồ Động Đình và Bách Việt,
bacsinguyenxuanquang.wordpress.com).
Rau muống cũng đã được Nguyễn Trãi, một vị công thần khai quốc của
chúng ta nhắc tới trong bài “Gởi Bạn” tức “Ký Hữu” trong tập Ức Trai thi
tập như sau:
Bình sinh thế lộ thán truân chiên,
Vạn sự duy ưng phó lão thiên.
Thốn thiệt đản tồn không tự tín
Nhất bàn như cố diệc tham liên.
Quang âm thúc hốt thỉ nan tái
Khách xá thê lương dạ tự niên.
Thập tải độc thư bần đáo cốt,
Bàn duy mục túc tọa vô chiên.
Học giả Đào Duy Anh đã dịch như sau:
Bình sinh vất vả ngán đường đời,
Muôn việc đành nên phó mặc trời.
Tấc lưỡi hãy còn, ăn nói được,
Chiếc thân vẫn khó, xót thương thôi!
Bóng xuân thấm thoát thì khôn kéo,
Quán khách lạnh lùng đêm quá dài.
Đọc sách mười năm mà kiết xác,
Ăn tràn rau muống, chẳng chiên ngồi.
Chiên là chăn, đệm (2). Chú ý ở đây Nguyễn Trãi gọi rau muống là mục túc thay vì túc mãng.
Như thế rau muống được gọi là:
–
mộng thái như đã thấy ở trên người Quảng châu gọi rau muống
là mộng thái. Theo m=b như mồi hôi = bồ hôi, ta có mộng = bộng và theo
biến âm th = c (như má thóp = má cóp, Mường ngữ thóp mỡ = tóp mỡ = cóp
mỡ, thầm lặng = câm lặng), ta có thái = cải. Mộng thái có nghĩa là cải
bộng,
cải rỗng. Tên này cùng nghĩa với tên
úng thái,
ông xôi cũng có nghĩa là
cải ống ( xôi = côi = cải và úng = ống) và tên
không tâm thái là cải có phần tim ruột trống không tức cải rỗng.
-rau “túc mãng” như Khuất Nguyên đã gọi.
-và mục túc như Nguyễn Trãi đã dùng.
Nên nhớ là người Trung Hoa ở phương Bắc đất khô và lạnh không có rau
muống như trên đã thấy Sách Thảo Mộc trạng đã nói rau muống
“là một thứ rau lạ của phương Nam”
vì thế cho nên các tên mộng thái, úng thái, ông xôi, không tâm thái,
túc mãng, mục túc đều là những tên phiên âm dịch nghĩa từ tiếng Nôm Bách
Việt .
Rau túc mãng, rau mục túc nghĩa là gì?
Tham khảo qua thư riêng, nhà nghiên cứu chữ Nôm Bách Việt Đỗ Thành cho biết:
Rau muống là rau “mãnh” là rau sống mạnh/sức sống mãnh liệt mà
thành tên: ngắt cọng không có rễ trồng vẫn được, có thể sống trên bờ đất
khô, đất ẩm và dưới nước sông / hồ / ao/ lu/ chậu v v … và vì rau rỗng
ruột cho nên gọi là ống; phát âm ống được giữ nguyên để dùng cho cả vùng
Hoa Nam từ Trường Giang trở xuống hướng nam để gọi tên cho loại rau
nầy, Trung Văn ngày nay vẫn gọi rau nầy 嗡菜-Ống thái, những người không biết thì dịch là ung thái
-tiếng Quảng Đông mới đọc chữ này là ung/dung/dúng-嗡 .
-tiếng Bắc Kinh củng đọc giống như Quảng Đông.
-tiếng Triều Châu đọc trại âm trở thành Én chạy (ống thái); ở miền tây
Việt Nam có câu “chờ anh thì em vẫn chờ, chờ cho én chạy(sậy) lên bờ nở
hoa”.
Phía Bắc của Trung Quốc không trồng được rau muống và những người không hiểu thì dùng chữ mới gọi là 䔨菜-ung thái, Nam Kinh và nam Trường Giang nói chung thì vẫn viết là 嗡菜 Ông thái và lại bị VN dịch là Ung thái!
Rau muống luôn mọc thành bè nổi lềnh bềnh, mạng lưới của rau là đặc tính để dân gian gọi là rau “mạng”, mạng-綱 theo Quảng Đông đọc là ” mọn”, Triều Châu đọc là “màn”, Bắc Kinh đọc là “quàn”; Đường âm/Hán Việt đọc là “võng-綱“;
rau mạnh-mãnh hay võng hay là ống/ón lai với âm Mọn/món của Quảng Đông
thành ra rau “muống”; muống hay “muộn” tính ra là đồng âm …khi người con
gái gốc Hoa Nam ở miền tây Việt Nam trách chàng lâu quá/muộn mà chưa
hỏi cưới thì mượn rau muống/muộn để nói … quá lâu (chờ rau muống dưới
nước lên bờ nở hoa).
Túc mãng-宿莾 chưa bao giờ có nghĩa là rau muống; chẳng lẽ Khuất
Nguyên viết trong thơ tối thì đi hái rau muống? Và tại sao buổi tối mới
hái rau muống? Cả tỉ người Trung Quốc ngày nay không ai giải nghĩa Túc
mãng là rau muống trong Ly Tao của Khuất Nguyên, họ giải thích khác và
vẫn đi vào bế tắc, trống đánh xuôi kèn thổi ngược, ông nói gà bà nói
vịt; nói chung là chưa ai hiểu đúng hết thơ của Khuất Nguyên và riêng
kết luận Túc mãng là rau muống thì sẽ có hơn 1 tỉ người không hiểu nổi.
Cái tên vô tâm thái – 無心菜 xuất hiện tận thời Trụ Vương trong truyện Phong Thần,
bởi vì rau ống có cái khoảng giữa tim là trống không, đưa cả rau
muống/rau ống vào truyện thì có thể biết tác giả của truyện là cư dân
của một dân tộc rành và thường ăn rau muống/ rau ống/ vô tâm thái.
Khuất Nguyên gọi rau muống là Túc Mãng thì không có bằng chứng Túc
Mãng là rau muống đã rỏ ràng bằng các tài liệu tham khảo bên Trung Văn,
còn Nguyễn Trãi gọi là Mục Túc thì có gì làm bằng chứng Mục Túc có
nghĩa là rau muống?
Ngày nay gọi là ung xôi hay mộng thái hay ung thái 雍菜/嗡菜 hoặc én sậy (Triều Châu) đều là trại âm của chử ống.
-Chữ ống-嗡 được ghép bởi khẩu-口 là hình ống/rổng + với chữ ông-翁 để mượn âm “ông”, ống/ông bị biến âm ung, en, én , dung, dung.
– chữ mãnh/mạnh/mạng thì biến thành mọn (Quảng Đông) và mộng thái!
Chỉ là mạnh thành ra mọn rồi món mới ra âm “muống”; muống lại bị thành
muộn cho nên mới xảy ra chuyện cô gái Triều Châu ở miền Tây Việt Nam vừa
gọi Én sậy/(chạy) là rau muống/muộn (muộn: trể, lâu…) để trách “chờ anh
thì em vẫn chờ, chờ cho Én chạy lên bờ nở hoa”.
Cái gốc vẫn là rau ống-嗡 và đây là điều thú vị để thấy từ thời nhà Thương cho đến nay thì từ Trường Giang-長江 trở xuống phía Nam đều là văn hóa và phát âm của Việt tộc/tiếng Việt là chuẩn là gốc” (Đỗ Thành).
Về phía Tây phương, người Pháp, ngoài
tên gọi theo thực vật là “liseron d’eau”, còn có một tên khác văn vẻ hơn
gọi rau muống là “Belle de jour”, (Người đẹp ban ngày) hay là “Nhật
Quang Kiều nữ” (2). Anh Mỹ gọi dây bìm bìm là “morning glory” (“buổi
sáng huy hoàng”) và rau muống là “water morning glory” (rau “buổi sáng
huy hoàng mọc dưới nước”).
Tôi còn thắc mắc là rau “Túc Mãng” của Khuất Nguyên và rau “Mục Túc”
của Nguyễn Trãi trong văn chương bác học có nghĩa gì liên hệ với văn hoá
của chủng Người Mặt Trời Bách Việt có cốt lõi là nòng nọc, âm dương
Chim-Rắn Tiên Rồng theo Vũ Trụ giáo, Mặt Trời giáo hay không?
Không biết rau Belle de Jour Nhật Quang Kiều Nữ và ‘water morning
glory’ gọi rau muống là thứ rau tiêu biểu của Bách Việt có liên hệ gì
với Thái Dương Thần Nữ Âu Cơ, Mẹ Tổ Mặt Trời Hừng Rạng của đại tộc Người
Mặt Trời Rạng Ngời Bách Việt hay không?
TỔNG QUÁT VỀ RAU MUỐNG
-Tên thực vật học: Ipomoea aquatica Forsk.
-Tên Việt: muống.
-Tên Mường: muông.
-Tên Trung Quốc: Úng Thái, Quảng Đông đọc là ông xôi, Quảng châu là mộng thái…
-Tên Mã Lai, Nam Dương, Phi Luật Tân: Kangkung.
-Tên Thái, Lào: Pak bung (đọc là pạc bung).
-Tên Campuchia: Tluol, tra kuôn.
-Tên Nhật: horenso.
-Tên Guam: kankan hoặc cancon, kangkung.
-Tên Paulau (một quốc gia thuộc Tiểu đảo, Micronesia): kangum, kangkum.
-Tên Pháp: liseron d’eau, Belle de jour.
-Tên Mỹ: water morning glory.
Rau muống mọc ở vòng đai nhiệt đới. Rau muống trồng hay mọc dại ở ao, đầm, đìa, sông, hồ, bưng, bàu:
Còn trời, còn nước, còn mây,
Còn ao rau muống, còn đầy chum tương.
Rau muống thuộc họ dây bò, cuộn (convolvulaceae), bà con với khoai
lang (Ipomoea batatas), thuộc họ dây bìm bìm. Trước đây bìm bìm có tên
thực vật học là
Ipomoea bimbim, từ
bimbim này lấy theo tên Việt Nam
bìm bìm…Tại
Hoa Kỳ và nhiều nơi không có ao hồ, rau muống trồng bằng hạt trong bồn
đất sũng nước. Loại thông thường dùng làm rau ăn cọng xanh, nhưng cũng
có loại cọng tim tím gọi là rau muống tía. Cọng rau muống rỗng, láng,
mọng, rễ lan, lá có đáy cụt tròn bầu, hình trái tim, hình mũi tên, hình
mũi mác, thùy lá nở rộng hay thon hẹp, cuống hoa có một hay vài hoa hình
phễu dài từ 3-5cm, màu trắng hoặc màu hoa cà (nửa hồng nửa lam), tím
nhiều ở giữa hoa, cánh ngoài láng, thuôn hình noãn.
Hoa có cả nhụy đực, nhụy cái, bầu noãn có hai bao noãn hình quả trứng dài 8-10mm, hột có lông hay không.
Ở Việt Nam rau muống trồng từ đầu mùa xuân:
Cuối thu trồng cải, trồng cần,
Ăn rong sáu tháng cuối xuân thời tàn,
Bấy giờ rau muống đã lan,
Lại ăn cho đến thu tàn thời thôi.
Rau muống tàn vào cuối thu cho nên rau muống tháng chín già, cỗi rất xơ dai:
Rau muống tháng chín,
Nàng dâu nhịn cho mẹ chồng ăn.
Rau muống ngon tùy từng vùng, rau muống ngon nhất ở vùng Hiên Ngang:
Cua Phụng Pháp,
Rau muống Hiên Ngang.
Mua rau muống, muốn chọn thứ rau ngon phải xem xét lá rau:
Mua bầu xem cuống,
Mua muống xem lá,
Mua cá xem mang.
RAU MUỐNG LÀM THỨC ĂN
Rau muống là một loại rau căn bản của dân dã Việt Nam. Rau muống có
thể đã đóng góp vào việc nuôi dưỡng, sinh tồn của dân tộc Việt Nam. Rau
muống được coi như là một món ăn thanh đạm. Như trên ta thấy những vị
công thần như Khuất Nguyên, Nguyễn Trãi khi bị thất sủng về vườn sống
cuộc đời thanh đạm nơi đồng nội ngày ngày ăn rau muống nhưng tâm hồn giữ
được thanh thơi, liêm khiết. Người con gái quê Việt, tuy nghèo sống nhờ
rau muống tương cà nhưng mà sống vui vầy trong hạnh phúc đạo lý gia
đình và tự lập:
Nhà em có vại cà đầy,
Có ao rau muống có đầy chum tương,
Dầu không mỹ vị cao lương,
Trên thờ cha mẹ, dưới nhường anh em,
Một nhà vui vẻ êm đềm,
Đói no tùy cảnh, không thèm lụy ai.
Tình yêu và hạnh phúc vẫn còn mãi mãi miễn là có được một ao rau muống, có đầy chum tương:
Còn trời, còn đó, còn đây,
Còn ao rau muống còn đầy chum tương.
Rau muống có thể dùng nấu ăn bằng bất cứ cách nào cũng được: ăn sống,
luộc, nấu canh, xào, làm nộm, trộn salad… Sách Quốc Văn Giáo Khoa Thư
viết:
“Rau muống mọc ở các ao hồ, là một thứ rau ta rất hay ăn. Người
ta hái và bó nhiều ngọn với nhau thành từng mớ, các ngọn rau có lá,
người ta nhặt những lá sâu lá úa và bỏ những cuống già đi, rồi đem luộc
hoặc xào, hoặc nấu canh. Xào thì phải có mỡ và thường cho thêm tỏi. Nấu
canh thì thường nấu với tương, nấu với cua đồng, tôm he, sườn lợn. Rau
muống luộc mà chấm với tương ăn cũng ngon, còn nước luộc rau thì đem
chan vào cơm mà ăn với cà cũng thú vị” (3). Món giản tiện nhất là rau muống luộc ăn với cà pháo muối chua.
Nhà em có vại cà đầy,
Có ao rau muống, có đầy chum tương.
Nước rau muống luộc có thể để vậy vắt chanh chan cơm hay đánh dấm với
cà chua, hành, tỏi… Rau muống xào tỏi phải kèm vài ngọn kinh giới (4).
Rau muống nấu canh, phải kể thêm là nhà nghèo thường nấu suông nghĩa là
không có gì cả ngoài mắm muối còn nhà khá giả có thể nấu canh rau muống
với trứng cáy, cua đồng, tôm, sườn heo… Rau muống nấu canh muốn cho ngọt
phải ngắt những ngọn non như thấy qua câu ca dao sau đây:
Ốc bực mình ốc,
Ốc vặn ốc vẹo,
Bèo bực mình bèo,
Lênh đênh mặt nước,
Nước bực mình nước,
Tát cạn cấy khoai.
Khoai bực mình khoai,
Đào lên cấy muống,
Muống bực mình muống,
Ngắt ngọn nấu canh,
Anh bực mình anh,
Vợ con chưa có,
Đêm nằm vò võ,
Một xó giường không,
Hỏi giường có bực mình không hỡi giường?
Rau muống nấu canh tôm, ăn vào mát lòng mát dạ, con gái chưa chồng ăn vào dậy tình:
Rau muống mẹ nấu canh tôm,
Con ăn mát dạ đêm hôm đòi chồng.
Rau muống ăn sống thường là rau muống chẻ, nhiều khi vội, chỉ chẻ làm
tám, làm tư hay để nguyên cả cọng. Ăn bún chả Hà Nội hay bún riêu phải
có rau muống chẻ nhỏ ngâm nước, xoắn tít lại, ăn nhai ròn tan và mát
miệng mới đạt tới được mức tuyệt đỉnh của nghệ thuật ăn uống. Rau muống
làm nộm với giá luộc, thịt ba chỉ thái nhỏ, mè, chanh, rau kinh giới và
nhất là có thêm rau rút. Salad rau muống thường trộn dầu, dấm, thịt bò…
Người Thái Lan có món rau muống xào đặc biệt. Rau muống xào suông với
mắm ruốc, tỏi ớt hay với thịt, cá, mực rất cay. Tác giả đã từng ăn món
rau muống xào rất cay tại Chiang Mai, Thái Lan. Một đĩa rau muống xào
đếm thấy trên hai mươi trái ớt hiểm. Tính ra cứ một cọng rau muống gần
như lại có một quả ớt. Ở đây rau muống xào họ dịch là fried morning
glory (rau “rạng sáng” xào). Tại Jakarta, tại City Hotel Cafe cũng có
món rau muống xào rất cay gọi là “kangkung hot plate”. Cái cay ở đây có
thêm vị safron và những gia vị của “đảo gia vị” (“spicy island”) phảng
phất mùi cà-ri. Dân hải đảo Thái Bình Dương nấu canh hay xào rau muống
với cá. Đồng bào ở miền Nam ngoài những món thông thường, còn có món
cọng rau muống muối dưa ròn tan, ăn hết xẩy. Khi trước, lúc còn làm
trưởng chi Y tế Hồng Ngự, Kiến Phong, tác giả được thưởng thức món cọng
rau muống muối chua này cho đến nay vẫn còn nhớ và thèm. Rau muống miền
Nam, nhất là vùng Đồng Tháp Mười mọc dại thành từng bè nổi trên mặt nước
trông mênh mông bát ngát, người ăn không hết, rau muống kéo về cho trâu
bò ăn, băm ra nuôi heo và thả xuống những chà cá nuôi cá… Dân quê miền
Trung còn ăn rau muống sống nguyên cọng với cá, thịt cuốn với bánh tráng
ăn như ăn gỏi cuốn.
RAU MUỐNG LÀ MỘT VỊ THUỐC THUỘC HỌ ASPIRIN
So sánh cách dùng rau muống để trị bệnh của các quốc gia có rau muống
ở Đông Nam Á, Nam Đảo và một phần Ấn Độ, chúng tôi thấy họ dùng rau
muống chữa bệnh có những điểm chủ trị giống chúng ta dùng rau muống như
một vị thuốc Nam:
– Việt Nam:
Việt Nam dùng rau muống để giải nhiệt, giải độc, trị sốt nóng cao của trẻ em, thông máu, đau bụng máu, đau bụng kinh…
– Nam Dương:
Dùng rau muống làm êm dịu dây thần kinh, an thần, trị bứt rứt, mất ngủ và nhức đầu.
– Campuchia:
Dùng rau muống trị sốt mê sảng.
Nhìn chung, chúng ta thấy rau muống có những chủ trị chính là
trị sốt nóng,
đau nhức,
trị sưng,
thông máu,
êm dịu thần kinh.
Rau muống rõ ràng có tính chất của thuốc Aspirin. Vì những lý do này
Nhật Bản trước đây đã bảo trợ cho y giới Nam Dương nghiên cứu cây thuốc
dân tộc rau muống với các chất gây ra đau nhức prostaglandins. Kết quả
thử nghiệm công bố cho thấy rau muống có chứa những hoạt chất ngăn chăn
sự tổng hợp prostaglandins giống hệt như họ thuốc Aspirin (5-16). RAU
MUỐNG QUẢ THẬT LÀ MỘT LIỀU THUỐC ASPIRIN. Ta đã biết Aspirin là một quí
dược trị và ngừa được không biết bao nhiêu là bệnh hiểm nghèo như đau
nhức, thấp khớp, sốt nóng, sưng…, ngừa bệnh mạch vòng tim, ngừa cơn đứng
tim, ngừa đứt mạch máu não, giảm nguy cơ ung thư ruột già… Như thế rau
muống cũng là một quí dược như aspirin. Vì vậy, cũng cần lưu tâm là
những người có khuynh hướng bị loãng máu không nên ăn rau muống vài ba
ngày trước ngày mổ xẻ đã định để tránh bị chẩy máu trong và sau khi mổ.
Dân Việt Nam nổi tiếng về làm việc cần mẫn, tháo vát và thông minh. Đào Duy Anh, trong Việt Nam Văn Hóa Sử Cương đã viết:
“Sức làm việc khó nhọc, nhất là người miền Bắc, thì ít dân tộc bì kịp”. Dân miền Bắc được mệnh danh là
Bắc kỳ rau muống.
Phải chăng rau muống là một liều thuốc loại aspirine đã giúp dân Việt
làm việc nặng nhọc mà không thấy đau nhức mình mẩy và tinh thần không
mỏi mệt.
Tóm lại rau muống là một “biệt thái”, một sắc thái đặc biệt, một thứ
rau đặc biệt của Đại tộc Việt, của Lạc Việt sông nước, của Việt Mặt Trời
Nước Lạc Long Quân. Rau muống thuộc một nền văn minh và văn hóa riêng
biệt Động Đình Hồ trồng lúa nước, giỏi về sông nước, đánh cá, thủy vận,
ăn cá mắm, nước mắm, ăn món rau chính mọc chỗ có nước là rau muống… Rau
muống nuôi dưỡng tầng lớp nông dân lao động thanh bần của tộc Việt, lớp
người áo vải rau muống tương cà này là thành phần nồng cốt đã dựng nước,
giữ nước từ mấy ngàn năm nay.
Ngày nay người Việt có mặt khắp năm châu bốn biển, rau muống cũng
vươn mọc dài ra khắp năm châu bốn biển. Chỗ nào có người Việt sống chỗ
đó có rau muống mọc xanh tươi hồn Việt.
Rau muống hồn xanh Đại tộc Việt.
Cước Chú:
*Đỗ Thành: Thư riêng.
(1) Lê Quí Đôn, Vân Đài loại ngữ, tr. 491.
(2) Thái Văn Kiểm, Thế Giới Rau muống, YHTT số 16, tháng 7, 1996,
tr.7-8.
(3) Quốc Văn Giáo Khoa Thư Lớp Dự Bị, Trần Trọng Kim, Nguyễn Văn Ngọc, Đặng Đình Phúc và Đỗ Thân.
(4) Lê Văn Siêu, Văn Minh Việt Nam.
(5) Roi,J. 1946, Atlas Des Plantes Chinoises, Paris p.409.
(6) Stuart G. A. 1911, Chinese Materia Medica, Vegetable Kingdom, Shanghai, p.220.
(7) Dragendorff G. 1898: Die Heilpflanzen der verschiedenen Volker und Zeiten, Stuttgart, p.555.
(8) Hu C.Y.,1959, Traditional Chinese Remedy in prevention and
treatment of diphtheria, Kiangsi J. Traditional Chinese Med., p.148.
(9) How et al, 1956, Flora of Canton, p. 587.
(10) Crevost & Pételot A. 1929, Catalogue Des Produits De
L’Indochine. Plantes Medicales. 37:535. Pételot A. 1952, Les Plantes
Medicales Du Cambodge, Du Laos et Du Vietnam 2: 183.
(11) Menaut B., 1929, Matière Medicale Cambodgienne, Bull. Écon. Indochine, 32: 465,483.
(12) Garcia, fide Quisumbing, Medicinal Plants of Philippine, p.758.
(13) The Wealth Of India, vol. 5:238.
(14) Weck W. 1938, “Taru Premana”, Die Balische Pharmakopoe.. Nat. Tijdschr. Ned.-Indie 98: 276.
(15) Nguyễn Văn Minh Dược Tính Chỉ Nam
tr.1559-1560)
(16) Lm Vũ Đình Trác, 100 Cây Thuốc Vạn Linh (Y Học Việt Nam Hội Hữu xuất bản 1986. (
tr.23).
(Trích trong Ca Dao Tục Ngữ Tinh Hoa Dân Việt có bổ túc thêm).
Trong bài có phần bổ sung:
Diện
tích khu đồi thật vĩ đại, chính vì thế mà vườn ở khắp mọi nơi, lại um
tùm, đâu đâu cũng thấy cây và bóng mát. Khu vườn chính nằm ở dưới triền
dốc (Bocage). Muốn đi tới đó phải xuống một dãy thang cấp bằng đá sâu
thăm thẳm. Trên đường đi có trồng hai hàng mít sai đầy trái lúc nào cũng
thơm lựng ngang lấp lững tầm tay với mọi người. Nào trái tròn to đến cả
người ôm gồm đủ loại như ướt, ráo, dòn cơm và có cả Tố Nữ nữa. Chuẩn
sinh và các đoàn thể cấm trại thường vùi dập trái vô các hang hố phủ đầy
rơm, lá khô hay cỏ để chờ cơ hội mà vui thú ăn vụng trộm ! Nhưng quả tình nếu có xơi sạch nguyên trái cũng phải là hạng hợm ăn hay như kiện tướng Lê Như Hổ
nước ta !... “Đánh” không hết thì cất giấu trong xó xỉnh hay bụi rậm
nào đó để chờ cơ hội thanh toán tiếp. Lâu lâu tụi ni cũng giả đò đi bách
bộ rồi lạc vô bụi mà mò mẫm tìm hương thừa của ai đó đang giấu kín mà phỏng tay trên !... Nhưng coi chừng,“Ăn vụng phải biết chùi mép”
nếu không mùi mít chín sẽ tự tố giác mình ! Hồi mới xây các phòng học
cho trường Tiểu Học mới có trồng thêm những hàng mít giống có trái cơm
dầy và thơm ngon tuyệt ... 
Gần
cuối đường đi về phía trái là khu vườn cây chính có rào giậu hẳn hoi.
Thường thì chuẩn sinh khó vào được trong ni vì có các nhân viên nhà dòng
coi giữ. Bên trong có giếng to vĩ đại để cung cấp nước cho toàn đồi.
Các gia cầm như công rực rỡ muôn màu, rồi gà tây, ngang, ngỗng, thỏ, dê,
cừu, cùng chim muôn đủ loại. Trái cây thì có vú sữa trông thật hấp dẫn
do bởi màu sắc thay đổi, lấp lánh dưới ánh mặt trời. Nhưng lại càng “mê li” hơn bởi hình thể đa dạng. Chẳng hạng vú sữa câu có hình thon gầy, nhỏ gọn như trái câu tươi tựa như các thiếu nữ vừa "mới lợn" thật ngộ nghĩnh nàm thao ! Riêng vú sữa bơ hồng (khi chín có vỏ hồng nhạt, vỏ mỏng cơm dày) trông đầy đặn, căng tròn tựa như những phụ nữ đầy sức sống vươn lên. Vú sữa mướp thì hơi dài trông mạnh bạo, rắn rỏi và thiên nhiên như của các thiếu nữ miền sơn cước. Còn vú sữa nếp thì tròn đầy, phát triển toàn vẹn như bầu sữa mẹ trông thật đáng yêu v.v...
Thường
thì vú sữa chín cây không nên ăn liền vì còn nhiều mủ. Muốn ăn cần phải
bóp đều chung quanh. Nhưng phải thật nhẹ nhàng, nếu không sẽ bị giập và
chảy nhựa ! Hãy bóp cho đều, cho tới khi nó mềm ra, rồi cắn nhẹ ở phần
cuống cho vừa một miệng ôm rồi mút vào. Hãy hút lấy từ từ chất dịu ngọt
của nước cốt sữa. Chầm chậm hút lấy để cảm thấy mùi thơm, ngọt, thanh,
mát của chất cốt. Rồi sau đó mới ngậm lấy cái cơm có hòa với nước cốt
cùng nhai từ từ để loại ra cái hột mà phun bỏ đi. Xong nuốt từ từ để
hưởng lấy nguồn khoái cảm tuyệt dịu, thơm ngon ngọt ngào của trời cho tợ như em bé đang bú lấy bầu sữa mẹ mà thấy phê !... 
Cũng
nắng Saigon tôi đi, nhưng sẽ chẳng chợt mát khi lòng tôi không có
áo-lụa-em bay. Áo lụa cũng phơi bên sân hiền nhà ai. Dưới ngõ trúc
cũng là áo lụa ai đi về. Cũng là áo lụa đó, nhưng vẫn là khác. Phải là
áo-lụa-em bay lòng anh mới chợt mát.
Nếu
Chúa vác không nổi mà chết trên đường đi thì hành trình cứu chuộc có
dang dở không? Ðó là câu hỏi giả sử mà thôi. Thực tế, hành trình cứu
chuộc đã không dang dở. Chúa đã không kiệt sức mà chết trên đường đi
vì đã có người vác đỡ. Kẻ vác đỡ thánh giá là ông Simon, người xứ
Kyrênê, ông là một người ngoại giáo (Lc. 23:26).
Song
Ngài hãy phán một lời mà thôi, thì tên hầu tôi sẽ khỏi, vì tôi đây
tuy là thuộc hạ, thế mà có lính tráng dưới quyền tôi, tôi bảo người
này: "Ði đi!" là nó đi; và bảo người khác: "Ðến!" là nó đến; tôi bảo
tôi tớ của tôi: "Làm cái này" là nó làm". Nghe vậy Ðức Kitô ngạc nhiên
và nói với các kẻ theo Ngài: "Quả thật, Ta bảo các ngươi, ta chưa hề
gặp được lòng tin lớn như thế nơi một người nào trong Israel" (Mt.
8:5-10).
Và
xẩy ra là trong lúc họ đi, thì họ đã được sạch. Một người trong bọn
thấy mình được lành thì quay lại lớn tiếng tôn vinh Thiên Chúa, và sấp
mặt dưới chân Ngài mà tạ ơn. Người ấy là một người Samari. Ðức Yêsu
cất tiếng nói: "Không phải là cả mười người được sạch cả sao? Chín
người kia đâu? Không thấy họ quay lại mà chúc vinh Thiên Chúa, trừ có
người ngoại bang này?" (Lc. 17:11-18).
Lại có một thầy Lêvi cũng qua lối ấy, thầy thấy người ấy song cũng
tránh một bên mà đi. Một người Samari nọ, nhân đi đường, cũng đến nơi
ấy, thấy thế thì chạnh lòng thương, tiến lại đổ dầu và rượu, ràng buộc
thương tích người ấy, đoạn vực người ấy lên lừa của mình mà đưa đến
quán trọ, và săn sóc người ấy (Lc. 10:29-37).
Trên bầu trời Belem năm ấy, vâng: Con là người ngoại đạo, nhưng tin có Chúa ngự trên cao.
Những
ngày kế tiếp tôi thường đi tắm biển sáng. Từ nhà vợ, cả gia đình tôi
cuốc bộ ra Bãi Dương (Vĩnh Hải). Nước biển xanh rêu vì chưa có nắng.
Bên ngoài trời hơi mát nhưng xuống nước ấm khỏi chê. Đa số giờ này toàn
bà già và con ghệ. Tất cả ăn mặc đồ bộ (như pajama) hay quấn người dầy
không thấy thịt. Đẹp đẽ cái nỗi gì gìống như những "nùi giẻ" phải không
các bạn !!! Chiều chiều hay dẫn con qua bên Nha Trang dạo mát. Từ xa xa
thấy nổi lên một công trình. Thật bết bát không ra thể thống chi mô hết.
Một khối u to tướng phi nghệ thuật, phản luân lý và ô trọc làm sao! Mọi
cửa ngỏ Nha Thành đều tiến về tụ điểm ấy. Nơi xưa kia có đài liệt sĩ
nay cũng bị "liệt" vì ở chỗ mất tôn nghiêm: Tháp Trầm Hương.
"Mái
nhà xưa" yêu dấu của ba mạ tôi ở bên chợ Xóm Mới. Nơi đã hằng ấp ủ tất
cả mọi thành viên trong gia đình. Và nhất là đã chứng kiến ngày tôi từ
giã gia đình để đi tu. Sau giải phóng nhà bị tịch thu vì diện Sĩ Quan
Ngụy. Một sĩ quan cấp tá VC được phân bổ tới nhưng "chê": "Nhà thiếu tá
Ngụy mà như thế lày à" ! Tội nghiệp cho ba tôi là thế đấy. Suốt một đời
ba đã thanh liêm cần kiệm để cho gia đình được tiếng thơm mà nào được
thương đoái ! Nhìn nơi đây nay đã có chủ mới làm sao tôi không khỏi ngậm
ngùi ... Một cảm nghĩ làm cách mạng VN thật sướng nhỉ, nếu thất bại thì
làm giặc hay ngụy (nhưng oai), còn thành công thì trở thành “hảo hán“!
Đường
phố Nha Trang lúc nào cũng đông đúc. Bụi bậm tung bay đầy nghịt trời.
Tối nằm thở hắt ra hai "cục đất". Thử túm lại, mang dzìa có cái gì là
"cục đất" của quê hương ! Thật sung sướng muôn vàn nếu được tắm. Không
còn rít rát khó chịu gì bởi bụi trần của quê tôi. Chính vì thế không gì
trong lành ngoài biển cả. Biển Nha Trang vẫn là nơi đầy lý tưởng. Bãi
cát bây giờ tuy không trắng và mịn như xưa nữa nhưng nước vẫn ấm và
không khí trong lành thật quyến rũ như dạo nào. Nhìn xa xa có VINPEARL
đèn đuốc thật sáng rực. Vé vô cửa vào khu giải trí này ngót nghét cũng
320,000 Đ VN/Người lớn. Vị chi mỗi người dân phải nhịn ăn ít nhất phải
hơn 10 ngày ròng mới đủ mua tiền vé để qua đây tha hồ mà thưởng lãm ! Có
nhạc nước cũng vĩ đại và thường là nơi tiếp rước những hoa hậu trên thế
giới. Và lần ni sắp tổ chức thi Hoa Hậu gốc Mít đến từ khắp Năm Châu.
Vé VIP để ngồi gần ngắm mấy em ăn bận Bikini ni cũng tròm trèm 2,000,000
Đ.VN/Người cũng rẻ chán !!!
Nghe
thiên hạ quảng cáo ra đảo ăn cá tươi đang còn sống. Cũng thuê bao tàu
nhưng chẳng lẽ ra ngoài nớ chỉ có ăn. Thôi thì trên đường ra Làng Chài
thì cũng ghé thăm hồ cá Trí Nguyên. Vé vô cửa, tiền cà phê thuốc lá,
chụp dăm ba bô hình để còn có cái mà xi xô với bà con. Ra tới Làng Chài
lựa cá tươi rồi cân ký. Rồi kéo phà vô Nhà Hàng cho họ nấu nướng. Nơi
khỉ ho cò gáy một giọt nước được tính bằng vàng thử hỏi họ rửa ráy cách
mô để nấu cho "ra trò" một bữa ! Đồ ăn mang ra rồi thấy thiếu thiếu cái
mình con cá hay vài con ghẹ chạy lạc đi mô ! Một ký tôm hùm trong bờ
khoảng 400,000 Đ/Kg, mà ngoài ni ngót nghét 1,100,000 Đ/Kg chưa kể mọi
chi tiêu có liên quan để cho ra được một bữa. Thôi thì khuyên “mấy bác”
có muốn ăn cá tươi thì lựa trong bờ cũng nhiều vô khối, còn muốn ra đảo
thì vứ việc vui chơi, nhưng chớ có động tới … cá!
Chuyện
trong nhà ngoài phố kể hoài không hết. Chuyện trước mắt là lo giải
quyết làm sao cho hai thằng boys thích nghi được với thủy thổ. Nhìn chân
tay chúng nó ghẻ lở thấy mà tội nghiệp. Tội thằng anh tắm biển bị sứa
quất đến lòi thịt. Còn thằng em bị muỗi cắn lên cơn sốt như động kinh.
Trong cái vui cũng xen lẫn cái buồn. Mục đích chính được về thăm quê
hương, gia đình và hội ngộ với EXODUS là quý. Giờ xin từ giã lên đường
vào Sài Gòn để chuẩn bị về Úc.
Còn
một ngày cuối cùng định đi Suối-Tiên Thủ-đức nhưng sợ trở ngại tối phải
ra phi trường. Cả gia đình làm một vòng trong các công viên nhưng hãi
quá vì ghế đá trông ghê tởm làm sao ! Rủ nhau đi uống sinh tố và ăn trưa
ở CƠM NIÊU SÀI GÒN trên đường Tú Xương. Nhà hàng biểu diễn đập "nồi
đất" nhưng bị "bể dĩa" hoài có lẽ các "performers" chưa chuyên nghiệp.
Thức ăn và cách phục vụ ở đây thật số dzách. Một kỷ niệm sâu sắc khó
quên ở nhà hàng này là đang khi tôi đưa thằng con út sắp hàng chờ đi
toilet, một nhân viên nữ chợt ngang qua thấy và xin tình nguyện dắt cháu
qua bên toilet nữ. Cô đã lo từ A tới Z xong đem trả lại cho cha mà
không hề nghĩ tới chuyện thù lao. Thật là tấm gương "vàng" hiếm có ở VN.
Xin trân trọng cám ơn cô giúp việc nhà hàng NIÊU ...
Rời
Việt Nam mang theo nhiều kỷ niệm khó quên. Bao nhiêu nỗi nhớ nhung đã
được khỏa lấp. Xin hẹn lần tới để đi thăm đất nước VN từ Nam chí Bắc.
Dầu sao trên đất khách quê người tôi vẫn luôn hướng lòng về đất nước.
Xin hẹn lần tới sẽ trở về, không xa ...
Rat vui lai duoc doc nhung bai viet rat hay cua Bac Sy.
Xin co mot gop y la trong tieng Nhat, nguoi ta thuong dung Kushinsai(空芯菜) de chi rau muong, chu khong phai Horenso( la mot loai rau khac hoan toan).